Xử lý kỷ luật người lao động khi DN không có công đoàn

1. Trình tự xử lý kỷ luật người lao động

Căn cứ theo Điều 122 Bộ luật lao động 2019 quy định việc xử lý kỷ luật được tiến hành như sau:

• Người sử dụng lao động phải chứng minh được lỗi của người lao động;
• Phải có sự tham gia của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà người lao động đang bị xử lý kỷ luật là thành viên;
• Người lao động phải có mặt và có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc tổ chức đại diện người lao động bào chữa; trường hợp là người chưa đủ 15 tuổi thì phải có sự tham gia của người đại diện theo pháp luật;
• Việc xử lý kỷ luật lao động phải được ghi thành biên bản.

Bên cạnh đó, Điều 70 Nghị định 145/2020/NĐ-CP hướng dẫn trình tự xử lý kỷ luật người lao động cụ thể:

Khi phát hiện người lao động có hành vi vi phạm kỷ luật lao động tại thời điểm xảy ra hành vi vi phạm, người sử dụng lao động tiến hành lập biên bản vi phạm và thông báo đến tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà người lao động là thành viên, người đại diện theo pháp luật của người lao động chưa đủ 15 tuổi.

Trường hợp người sử dụng lao động phát hiện hành vi vi phạm kỷ luật lao động sau thời điểm hành vi vi phạm đã xảy ra thì thực hiện thu thập chứng cứ chứng minh lỗi của người lao động.

Trong thời hiệu xử lý kỷ luật lao động theo quy định của Bộ luật, doanh nghiệp tiến hành họp xử lý kỷ luật như sau:

• Doanh nghiệp thông báo về nội dung, thời gian, địa điểm tiến hành cuộc họp xử lý kỷ luật lao động, họ tên người bị xử lý kỷ luật lao động, hành vi vi phạm bị xử lý kỷ luật lao động đến các thành phần phải tham dự họp quy định tại điểm b, điểm c khoản 1 Điều 122 của Bộ luật Lao động ít nhất 05 ngày làm việc trước ngày tiến hành họp xử lý kỷ luật lao động, bảo đảm các thành phần này nhận được thông báo trước khi diễn ra cuộc họp.
• Khi nhận được thông báo của người sử dụng lao động, các thành phần phải tham dự họp phải xác nhận tham dự cuộc họp với người sử dụng lao động.
• Trường hợp một trong các thành phần phải tham dự không thể tham dự họp theo thời gian, địa điểm đã thông báo thì người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận việc thay đổi thời gian, địa điểm họp; trường hợp hai bên không thỏa thuận được thì người sử dụng lao động quyết định thời gian, địa điểm họp.

Tiến hành họp xử lý kỷ luật lao động theo thời gian, địa điểm đã thông báo. Trường hợp một trong các thành phần phải tham dự họp không xác nhận tham dự cuộc họp hoặc vắng mặt thì doanh nghiệp vẫn tiến hành họp xử lý kỷ luật lao động.

Như vậy, căn cứ theo quy định trên, khi tiến hành xử lý kỷ luật lao động phải có sự tham gia tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở, người lao động, luật sư bào chữa, người đại diện hợp pháp của người lao động nếu người đó dưới 15 tuổi.

2. Doanh nghiệp không tham gia công đoàn sẽ xử lý kỷ luật như thế nào?

Bộ Luật lao động 2012 quy định xử lý kỷ luật lao động phải có sự tham gia của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở, trong đó tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở là Ban chấp hành công đoàn cơ sở hoặc Ban chấp hành công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở ở nơi chưa thành lập công đoàn cơ sở. Do đó, trong trường hợp doanh nghiệp không tham gia hoặc chưa thành lập công đoàn cơ sở thì phải có sự tham gia của Ban chấp hành công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở ở nơi chưa thành lập công đoàn cơ sở để có thể tiến hành thủ tục xử lý kỷ luật lao động.

Tuy nhiên, từ 01/01/2021, sẽ không còn khái niệm tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở thay vào đó sẽ là tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở. Theo đó, tổ chức đại diện NLĐ được quy định tại Điều 3 Bộ luật lao động 2019 bao gồm: tổ chức đại diện người lao động bao gồm công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động. Trong đó, công đoàn là tổ chức trực thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.

Đồng thời, sẽ có thêm tổ chức đại diện cho người lao động là tổ chức của người lao động. Tổ chức đại diện cho người lao động khác so với tổ chức công đoàn cơ sở.

Do đó, thay vì lựa chọn gia nhập hoặc không gia nhập tổ chức công đoàn như hiện nay thì từ năm 2021, pháp luật cho phép người lao động trong doanh nghiệp được quyền lựa chọn thành lập, gia nhập vào tổ chức công đoàn hoặc một tổ chức của người lao động khác.

Vì vậy, từ năm 2021, trong trường hợp doanh nghiệp chưa thành lập công đoàn cơ sở thì phải có sự tham gia của tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp theo quy định để có thể tiến hành thủ tục xử lý kỷ luật lao động.

CCPL: Bộ Luật lao động 2019

Nghị định 145/2020/NĐ-CP