Một số quy định pháp lý điều chỉnh hoạt động M&A

Quy định tại Điều 17 Luật Cạnh tranh 2004

“Điều 17. Sáp nhập, hợp nhất, mua lại doanh nghiệp và liên doanh giữa các doanh nghiệp

1. Sáp nhập doanh nghiệp là việc một hoặc một số doanh nghiệp chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của mình sang một doanh nghiệp khác, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của doanh nghiệp bị sáp nhập.

2. Hợp nhất doanh nghiệp là việc hai hoặc nhiều doanh nghiệp chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của mình để hình thành một doanh nghiệp mới, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của các doanh nghiệp bị hợp nhất.

3. Mua lại doanh nghiệp là việc một doanh nghiệp mua toàn bộ hoặc một phần tài sản của doanh nghiệp khác đủ để kiểm soát, chi phối toàn bộ hoặc một ngành nghề của doanh nghiệp bị mua lại.

…”

Có thể thấy, theo pháp luật cạnh tranh thì khái niệm về sáp nhập, hợp nhất, mua lại doanh nghiệp đã được quy định cụ thể, tách rời các khái niệm về  hợp nhất, sáp nhập…

Có thể phân biệt giữa sáp nhập và hợp nhất qua ví dụ sau:

Đặc biệt là quy định tại Khoản 2 Điều  29 Luật Cạnh tranh 2018 có hiệu lực ngày 01/7/2019 , đã bổ sung thêm về hậu quả pháp lý sau khi sáp nhập doanh nghiệp là chấm dứt hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bị sáp nhập, đồng thời tại Khoản 4 Điều này đã bổ sung thêm quy định là một doanh nghiệp có thể mua lại toàn bộ hoặc một phần tài sản của doanh nghiệp khác bằng cách trực tiếp hoặc gián tiếp.

Theo góc độ của Luật cạnh tranh thì M&A là một trong những hành vi tập trung kinh tế và có những quy định điều chỉnh giao dịch M&A khi các bên tham gia hợp nhất, sáp nhập doanh nghiệp.

Quý thành viên có thể xem chi tiết tại bài viết: Một số lưu ý pháp lý về cạnh tranh khi tiến hành sáp nhập, hợp nhất doanh nghiệp

Quy định tại Khoản 25 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2014 thì sáp nhập, hợp nhất được coi là một hình thức để tổ chức lại doanh nghiệp.

Tại Khoản 1 Điều 194 và Khoản 1 Điều 195 Luật Doanh nghiệp 2014 đưa ra khái niệm hợp nhất doanh nghiệp và sáp nhập doanh nghiệp , cụ thể:

“Điều 194. Hợp nhất doanh nghiệp

1. Hai hoặc một số công ty (sau đây gọi là công ty bị hợp nhất) có thể hợp nhất thành một công ty mới (sau đây gọi là công ty hợp nhất), đồng thời chấm dứt tồn tại của các công ty bị hợp nhất.

…

Điều 195. Sáp nhập doanh nghiệp

1. Một hoặc một số công ty (sau đây gọi là công ty bị sáp nhập) có thể sáp nhập vào một công ty khác (sau đây gọi là công ty nhận sáp nhập) bằng cách chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sang công ty nhận sáp nhập, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của công ty bị sáp nhập.

…”

Tại luật doanh nghiệp , chỉ rõ đối tượng sáp nhập, mua lại là công ty. Điều này phân biệt rõ hơn với doanh nghiệp tư nhân khi thực hiện sáp nhập, mua lại mà có hình thức là bán doanh nghiệp theo điều 187 Luật Doanh nghiệp 2014

Quý thành viên có thể tham khảo công việc: Bán doanh nghiệp tư nhân

Luật Doanh nghiệp 2014 không đưa ra khái niệm mua lại doanh nghiệp, việc mua lại doanh nghiệp như là việc mua lại một phần hoặc toàn bộ phần vốn góp hoặc cổ phần đã phát hành của thành viên hoặc cổ đông trong công ty. Điều này không làm tăng vốn điều lệ của công ty nhưng có thể làm thay đổi cơ cấu sở hữu vốn góp hay cổ phần của công ty.

Quý thành viên có thể tham khảo các công việc : Sáp nhập trong công ty; Hợp nhất công ty ; Điều kiện chào bán cổ phiếu ra công chúng trong công ty; Chào bán cổ phiếu ra công chúng để hoán đổi cổ phiếu, phần vốn góp của công ty khác

Liên quan đến việc mua lại cổ phần của doanh nghiệp , M&A còn được điều chỉnh bởi pháp luật về chứng khoán.

Luật Chứng khoán sửa đổi 2010  cũng có quy định về M&A về việc điều chỉnh các hoạt động mua lại và sáp nhập trong lĩnh vực chứng khoán và các công ty đại chúng như chào mua công khai tại  Khoản 11 điều 1 Luật Chứng khoán sửa đổi 2010 sửa đổi, bổ sung Điều 32 Luật chứng khoán 2006

Đồng thời, quy định về sáp nhập, hợp nhất trong công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ tại Điều 69 Luật chứng khoán 2006, cụ thể:

“Điều 69. Chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, chuyển đổi công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ

1. Công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ thực hiện việc chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, chuyển đổi phải được sự chấp thuận của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước. Thời hạn chấp thuận việc chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, chuyển đổi là ba mươi ngày, kể từ ngày Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước nhận được hồ sơ hợp lệ. Trường hợp từ chối, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

…”

Quý Thành viên có thể tham khảo công việc: Công ty đại chúng chào bán cổ phiếu riêng lẻ để hoán đổi lấy cổ phiếu, phần vốn góp của công ty khác trong công ty

Khác với Luật Đầu tư 2005 , đầu tư thực hiện việc sáp nhập và mua lại doanh nghiệp được coi là hình thức đầu tư trực tiếp thì tại  Luật Đầu tư 2014 không có quy định về vấn đề này.

Quy định tại Khoản 5 Điều 3 Luật Đầu tư 2014, đầu tư kinh doanh là việc nhà đầu tư bỏ vốn đầu tư để thực hiện hoạt động kinh doanh thông qua việc thành lập tổ chức kinh tế; đầu tư góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp của tổ chức kinh tế; đầu tư theo hình thức hợp đồng hoặc thực hiện dự án đầu tư.

Theo điều 24 Luật Đầu tư 2014, nhà đầu tư có quyền mua góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp vào tổ chức kinh tế. Nhà đầu tư nước ngoài được đầu tư theo hình thức góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp vào tổ chức kinh tế theo quy định của luật này.

Như đã đề cập ở trên, hoạt động M&A được quy định rải rác ở nhiều luật khác nhau, ngoài những văn bản pháp luật đã đề cập ở trên, khi thực hiện hiện M&A còn phát sinh các vấn đề liên quan khác như thuế, kế toán, lao động, sở hữu trí tuệ…

Kim Hằng